23 października 1885 r. w tym domu (obecny stan domu po przebudowie) urodził się Jan Czochralski, światowej sławy uczony, odkrywca i wynalazca, który swoim odkryciem z 1916 r. wprowadził świat w XXI wiek. Jego metoda otrzymywania monokryształów z tzw. fazy ciekłej pozwoliła późniejszym naukowcom amerykańskim na wyprodukowanie w latach pięćdziesiątych tranzystorów, a później mikroprocesorów mających zastosowanie we wszystkich urządzeniach elektronicznych ( bez nich dzisiejszy świat wyglądałby zupełnie inaczej ). Zdobyte wykształcenie i doświadczenie w niemieckich instytutach i koncernach metalurgicznych oraz własne poszukiwania i prace badawcze wykorzystał po powrocie do Polski jako doktor honoris causa w utworzonym na Politechnice Warszawskiej Instytucie Metalurgii i Metaloznawstwa, którym kierował do czasu zajęcia Warszawy przez Niemcy w 1939 r.
Trudne losy Jana Czochralskiego i jego rodziny w okresie powojennym wynikały z niesłusznych posądzeń, zawiści i powojennej transformacji ustrojowej. Jak wykazały badania specjalnej komisji powołanej w 2011r. przez Rektora Politechniki Warszawskiej prof. dr inż. Włodzimierza Kurnika – usunięcie Jana Czochralskiego z Politechniki i oskarżenie o zdradę na szkodę narodu polskiego oraz kilkumiesięczny areszt i umorzone postępowa nie prokuratorskie w 1945 r. okazały się niesłuszne, a wręcz przeciwnie – znaleziono w wyniku przeprowadzonej przez komisję kwerendy w Instytucie Pamięci Narodowej i Archiwum Akt Nowych dokumenty świadczące o współpracy z dowództwem Armii Krajowej. Świadkowie prokuratorskiego dochodzenia z 1945 r. stając w obronie Jana Czochralskiego przywołali fakty ukrywania Żydów w Instytucie Badań Materiałów, pomocy w uwolnieniu Polaków zatrzymanych i więzionych przez gestapo. Przywracanie pamięci i dobrego imienia naszemu rodakowi trwało bardzo długo, ale dzięki wielu ludziom i ich zaangażowaniu udało się tego dokonać. Rok 2013 ogłoszono m.in. Rokiem Jana Czochralskiego. Profesor po wielu latach od śmierci ,,doczekał się” wielu sympozjów naukowych i konferencji w kraju i zagranicą na temat jego życia i dzieła. Dzięki staraniom władz Politechniki Jan Czochralski znalazł si ę w ,,Panteonie Odkrywców i Naukowców Polskich ‘’.
Rodzinny grobowiec dzięki staraniom władz naszej gminy przy wsparciu sponsorów i rodziny doczekał się należytego wyglądu. Na szczególne podkreślenie w pozyskaniu sponsorów zasługuje zaangażowanie pani Anny Duda-Nowickiej. Końcowym efektem uznania dla prof. Jana Czochralskiego było uhonorowanie go w listopadzie 2019 r . odznaczeniem przyznawanym przez IEE tzw. Kamieniem Milowym (,,Milestone ” – w Warszawie, Kcyni i Berlinie). Gdyby Czochralski żył w innych czasach byłby na pewno kandydatem do nagrody Nobla.
Wszystkim, którzy przyczynili się do przywrócenia dobrego imienia i prawdy o Profesorze Janie Czochralskim należą się szczególne podziękowania , a jest ich wielu. Odkrywanie prof. Jana Czochralskiego od ponad 30 lat nieustannie i niestrudzenie prowadzi dr Paweł Tomaszewski z Wrocławia m.in. w formie elektronicznej .
Jeżeli będziesz na starym cmentarzu w Kcyni zapal znicz pamięci na grobowcu rodzinnym Profesora.
Przewodniczący Rady Miejskiej Jan Kurant
zdjęcie archiwalne: Robert Koniec
