Pod koniec grudnia 2019 roku do zbiorów Muzeum Ziemi Krajeńskiej w Nakle nad Notecią trafiła wyjątkowa fotografia przedstawiająca mszę świętą, która odbyła się 21 stycznia 1920 r. z okazji powrotu Nakła do macierzy.
Na mocy postanowień artykułu 27 punktu 7 Traktatu Wersalskiego z 28 czerwca 1919 r. południowo-wschodnia część Krajny została włączona w granice odradzającego się państwa polskiego. Na dzień 20 stycznia 1920 r. polska ludność Nakła czekała z wielką niecierpliwością. Zanim w mieście pojawiły się polskie oddziały o godzinie 9:00 Niemcy opuścili miasto. Pozostawili po sobie duży nieład i pustą kasę miejską. Rendant Schirmer wywiózł ponad 20 tys. marek, skradziono także insygnia Bractwa Strzeleckiego, wywieziono bądź zniszczono dokumenty i akta miejskie, w czym do ostatniej chwili pomagały oddziały Grenzschutzu.
Tuż po opuszczeniu Nakła przez Niemców Polacy rozpoczęli gorączkowe przygotowania do przyjęcia polskich oddziałów. Udekorowano domy, wywieszono biało-czerwone flagi i proporce, wybudowano bramy triumfalne. Na ulice wyszli mieszkańcy jak i przedstawiciele organizacji ze sztandarami związkowymi. Wszyscy wyruszyli na ówczesną ulicę Poznańską (dziś Hallera) by powitać żołnierzy. O godzinie 11:00 do Nakła nad Notecią wkroczył 59 pułk piechoty Wojsk Wielkopolskich pod dowództwem Stanisława Wrzalińskiego. Sześć lat później ks. Ignacy Geppert tak opisał to wydarzenie:
„Przy wejściu do miasta obok mostu noteckiego przedstawiciele mieszczaństwa witają serdecznie Zwiastunów Wolności, prezes Rady Ludowej ks. Pałkowski przyjmuje ich po polsku: chlebem i solą, sędziwy obywatel Wiktor Dettloff przemawia do sztabu wzruszonemi słowy, inni znów szczerze zapewniają, że lud wszystek niecierpliwie wyczekiwał chwili wkroczenia wojsk polskich i oswobodzenia z niewoli pruskiej. Chór Harmonji odśpiewał marsz Muśnickiego i Rotę, poczem wśród niemilknących radosnych okrzyków pułk otoczony tłumami ludu zajął miasto i włączył je na nowo i na zawsze do Najjaśniejszej Rzeczypospolitej.”
21 stycznia 1920 roku na Rynku odbyła się msza św. celebrowana przez ks. Mierzyńskiego. Po jej zakończeniu uczestnicy odśpiewali hymn Te Deum Laudamus i wyruszyli na cmentarz by oddać hołd poległym za walki o wyzwolenie Polski.
Fotografia, którą prezentujemy jest jedyną oryginalną odbitką przedstawiającą uroczystości związane z powrotem Nakła do macierzy jaką posiada w zbiorach Muzeum Ziemi Krajeńskiej.
Muzeum Ziemi Krajeńskiej w Nakle nad Notecią
