Drugi dzień obchodów 80 rocznicy zbrodni pomorskiej rozpoczął się w Sali widowiskowej Centrum Kulturalno-Administracyjnego w Sadkach. 9 listopad to dzień Sympozjum naukowego „Pamięć i tożsamość”. Dyrektor GOK Iwona Biniak w imieniu organizatorów: Wójta Gminy Sadki Dariusza Gryniewicza i Proboszcza Parafii w Sadkach księdza Witolda Korowajczyka serdecznie przywitała wszystkich zebranych. Przypomnijmy że Honorowym patronatem objęli to wydarzenie Wojewoda Kujawsko-Pomorski Mikołaj Bogdanowicz i Przewodniczący Kolegium IPN Wojciech Polak, którego gościliśmy w Sadkach.
Przed rozpoczęciem sympozjum naukowego, miała miejsce „mała uroczystość”. Pan Aleksander Grzybek Przewodniczącego Komitetu organizacyjnego Tygodnia Kultury Chrześcijańskiej w Bydgoszczy, wręczył ks. Michałowi Damazynowi honorowy Medal „za twórczy wkład w kulturę chrześcijańską” w kategorii „twórca kultury” za 2019 rok, przyznaną mu przez Kapitułę Medalu.
Następnie rozpoczęło się sympozjum naukowe składająca się z dwóch sesji. Prelegentami byli:
doktor habilitowana Sylwia Galij – Skarbińska z tematem: Ludobójstwo – zbrodnia przeciw ludzkości.
Krzysztof Drozdowski z tematem: Teologia śmierci na przykładzie fordońskiej Doliny Śmierci.
doktor Tomasz Ceran z tematem: Otto Oberländer-żandarm w służbie Selbstschutzu.
ksiądza doktor Michał Damazyn z tematem: Zbrodnia w Sadkach w świetle zachowanych dokumentów.
doktor Izabela Mazanowska z tematem: Zbrodnie Selbstschutzu w Koralewie i Radzimiu.
Mieczysław Góra z tematem: Zbrodnie w Sadkach z perspektywy śledztw prowadzonych przez Komisję Ścigania Zbrodni przeciw Narodowi Polskiemu.
doktor Krzysztof Osiński z tematem: Konrad Fiedler-ofiara niemieckiego terroru.
profesor doktor habilitowany Wojciech Polak z tematem: Nierozliczone zbrodnie niemieckie w Polsce z okresu II wojny światowej.
Sympozjum otworzył prof. Wojciech Polak. Następnie ks. Michał Damazyn odczytał list od Prezesa Rady Ministrów Mateusza Morawieckiego, jaki przysłał do nas w związku z obchodami 80 rocznicy zbrodni pomorskiej w naszej gminie. Sympozjum towarzyszyła wystawa IPN i wystawa prac z warsztatów plastycznych, jakie miały miejsce w trakcie przygotowań do uroczystości. W przerwie po pierwszej sesji, obecni mogli zwiedzić obie wystawy jak również delektować się słodkimi pysznościami przygotowanymi przez panie z KGW w Sadkach, oraz owocami zakupionymi przez GOK, popijając kawę, herbatę lub wodę, do wyboru.
Po Sesji naukowej Wójt wręczył prelegentom upominki od Gminy oraz kwiaty. W swoim wystąpieniu posesyjnym, przeczytał list od nieobecnej Poseł na Sejm Ewy Kozaneckiej, a następnie w kilku słowach odniósł się do zbrodni pomorskiej na naszych terenach. Na zakończenie powiedział: „Spotykamy się dzisiaj w tym miejscu aby uczcić pamięć ludzi, którzy zginęli w tej okropnej zbrodni. Mam zaszczyt jako Wójt Gminy Sadki wręczyć wraz z Przewodniczącym Rady Gminy Sadki Honorowe Obywatelstwo Gminy Sadki, nadane Uchwałą Rady Gminy Sadki, wszystkim zamordowanym 80 lat temu, na terenie naszej gminy. Niech ta uroczystość skłoni nas do refleksji oraz zadumy, za tych którzy zginęli w tej okropnej Zbrodni 80 lat temu”. Zabierając głos Przewodniczący Rady Gminy Andrzej Niedbała, podkreślił fakt jednomyślności Rady Gminy Sadki, przy podejmowaniu uchwały o nadaniu Honorowego Obywatelstwa Gminy Sadki wszystkim 96 ofiarom zbrodni.
Następnie nastąpił kulminacyjny moment sobotnich uroczystości. Potomkowie, Rodziny Pomordowanych, przyjmowali z rąk Wójta oraz Przewodniczącego Rady Gminy Akty nadania Honorowego Obywatelstwa Gminy Sadki. Szczególny moment w życiu naszej Małej Ojczyzny. Są takie wydarzenia w życiu, że żadne słowo nie odda atmosfery tej chwili. Tak jest i w tym przypadku. Uczestniczyliśmy w wydarzeniu, jakie w naszej gminie nie miało jeszcze miejsca. Historyczna chwila.
W związku z przypadającą w 2019 roku rocznicą Zbrodni Pomorskiej dokonanej na mieszkańcach gminy Sadki, zaplanowano również działania mające na celu podniesienie świadomości historycznej o przeszłości własnego regionu. Zorganizowano konkurs plastyczny pt. „Janku narysuję Ci mój świat” i literacki pt. „Janku, opowiem Ci mój świat”. Bohaterem konkursów był Janek Toporowicz, chłopak, harcerz, żyjący w przedwojennych Sadkach. Był on jedną z najmłodszych ofiar zabitych przez Niemców z terenu gminy Sadki. Po wręczeniu Aktów nadania Honorowego Obywatelstwa Gminy Sadki, przyszedł czas na wręczenie nagród w obu konkursach. Nagrody ufundował: Wojewoda Kujawsko-Pomorski oraz, obecny wśród nas tego dnia, Przewodniczący Kolegium IPN Wojciech Polak, który wręczył nagrody wraz z Marią Strzyżewską, krewną Janka Toporowicza, oraz Ewą Makowską, nauczycielką języka polskiego w Zespole Szkół Ponadpodstawowych w Samostrzelu.
Sobotni dzień zakończył się Apelem pamięci nad Rokitką, w miejscu gdzie mordowano mieszkańców naszej gminy. Dzisiaj stoi tam Krzyż, nowy ufundowany prze Gminę, w miejsce tego, którego trzeba było wymienić.
Ksiądz Michał Damazyn rozpoczynając Apel powiedział: „Gromadzimy się tu nie przypadkiem. To oprawca naszych przodków i krewnych, ludzi na których ziemiach dziś mieszkamy wybrali tę datę i miejsce. To oni chcieli pogrzebać Polskę w dniu 11 listopada 1939 roku. To z tego powodu spędzili tu Polaków, by zniszczyć nie ich, a ojczyznę naszą. Młodych i starych, i kobietę w ciąży – samotnych, rodzeństwa i małżeństwo. Nastolatków i zasłużonych dla Polski weteranów. Wszystkich połączono w wykopanym na warzywa dole.
Dlatego tu przyszliśmy nocą, ale ze światłem. Chcemy oddać cześć zamordowanym przez Niemców Polakom i tak – po 80 latach od tamtej zbrodni – uczcić Narodowy Dzień Niepodległości”.
Następnie przeczytano świadectwa świadków tamtych wydarzeń. Po wspólnej modlitwie delegacja władz gminy: Przewodniczący Rady Gminy Andrzej Niedbała i Skarbnik Gminy Maciej Maciejewski, przekazali wiązankę kwiatów i zapalony znicz, żołnierzom obecnym na Apelu, którzy zanieśli je pod Krzyż. Pozostałe znicze zostawiono w symbolicznym miejscu Apelu pamięci.
Zakończyły się sobotnie uroczystości. Nastąpiła głęboka cisza. W tej ciszy, światła zniczy wypowiadały za nas, Tym, którym zabrano wówczas życie: PAMIĘTAMY!
UG Sadki
