Książka dotyczy Powstania Wielkopolskiego. W rozdziale pierwszym omówione zostały organizacje i związki działające na gruncie narodowym od przełomu XIX i XX wieku. W kolejnym przedstawione zostały działania militarne w styczniu 1919 roku kierowane przez ośrodek powstańczy w Nakle nad Notecią. O ile w czasie trwania insurekcji ludność cywilna i zabudowa miasta nie poniosła żadnych strat, to w okresie kolejnych miesięcy luty-czerwiec 1919r. dochodziło do częstej wymiany ognia z broni maszynowej pomiędzy patrolami powstańców i niemieckimi oddziałami stacjonującymi w Nakle nad Notecią. Wymiana ognia artyleryjskiego pomiędzy obu stronami powodowała śmierć i raniła przypadkowych mieszkańców miasta obu narodowości, jak i powodowały straty w substancji miejskiej. Działania zbrojne po podpisaniu traktatu wersalskiego 28 czerwca 1919r. zostały wyhamowane. Zaprzestano także nękania Polaków aresztowaniami kilkudniowymi pod byle pretekstem. Na linii Noteci dochodziło jeszcze do incydentów zbrojnych, ale określano je w komunikatach „jako nic szczególnego”.
Działania wojenne pod Nakłem zostały przedstawione na podstawie publikowanych komunikatów Dowództwa Głównego w Poznaniu, a także na podstawie niemieckiej agencji prasowej Biura Wolffa.
Na kartkach książki pojawia się sprawa mordu na Nadskakule, gdzie autor hipotetycznie wskazuje inspiratora tego zbrodniczego czynu. Pojawia się kontrowersyjna data wkroczenia wojsk polskich do Nakła. Według autora nie był to 20 a 21 styczeń 1920r. Osobnym rozdziałem jest m.in. kwestia tablicy z nazwiskami poległych powstańców w mogile zbiorowej. Wśród nazwisk znajduje się osoba, która zmarła śmiercią naturalną i została zaliczona w poczet powstańców, a inna zginęła walcząc przeciwko powstańcom w kompanii Grenzschutzu por. Abrahama. Brak nazwisk poległych, którzy spoczywają w kwaterze powstańczej i są znani z nazwiska, imienia, oddziału, stopnia i miejsca śmierci. Cały ten rozdział burzy dotychczasowy stan wiedzy. Swoją kwaterę żołnierską, dobrze udokumentowaną posiadali Niemcy na byłym cmentarzu ewangelickim w Nakle. Kwatera została zniesiona z powierzchni ziemi na przełomie lat 2005/2006.
Zakończeniem pracy jest opis związku kombatanckiego zrzeszającego powstańców, który wskutek rozłamu przez zwolenników Piłsudskiego podzielił się i podział ten istniał do wybuchu wojny w 1939 roku.
Autorem publikacji pt. „Działania wojenne i życie mieszkańców Nakła nad Notecią w dobie Powstania Wielkopolskiego 1918-1919” jest Henryk Trybuszewski. Wydana została w 2021 roku i liczy 118 stron. Książka została wydana dzięki pomocy dyrektora Banku Spółdzielczego w Nakle nad Notecią Marka Bielińskiego i Biura Usług Finansowych Joanny Czerwiakowskiej.
Książkę można nabyć w Saloniku RUCHU – Centrum Formy przy ulicy Bydgoskiej 28 w Nakle nad Notecią.
tekst i zdjęcie: Zbigniew Kubisz
Kopiowanie, przetwarzanie, powielanie w całości lub w części treści opisu, zdjęć oraz wszelkich elementów graficznych a także przechowywanie w systemach wyszukiwania, umieszczanie na innych stronach www, przekazywanie, przesyłanie czy udostępnianie innym osobom wyżej wymienionych elementów bez zgody właściciela i autora jest zabronione. Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. (Dz. U. z 2019 r. poz. 1231 z późn. zm.).
