Kilka dróg prowadzi… na terapię
W Zakładzie Karnym w Potulicach z nałogu mogą leczyć się skazani uzależnieni od alkoholu. Potulicki oddział terapeutyczny dysponuje 25 miejscami dla osadzonych borykających się z problemem alkoholowym. Skazani trafiają na terapię różnymi drogami – w wyniku nakazu sądu lub w związku z dobrowolną zgodą na odbycie terapii, po zdiagnozowanym uzależnieniu. Motywacja pacjentów trafiających do oddziału na leczenie także jest różna – niektórzy wiedzą, że brak ich zgody związany będzie ze skierowaniem pisma do sądu o wydanie nakazu leczenia i to stanowi dla nich motywację, inni rzeczywiście chcą się leczyć i podjąć kroki ku lepszej przyszłości.
„Trzy miesiące leczenia może być dla nich początkiem dobrej drogi, takim zaszczepieniem nadziei i chęci by coś zmienić. Jednak praca musi być kontynuowana. Jakakolwiek jest ich droga na terapię to na ile skorzystają z leczenia zależy od ich otwartości. Początkowo ostrożni, trochę przestraszeni, z silnie działającymi mechanizmami obronnymi. Obśmiewają temat nałogu, zaprzeczają, oporują. Muszą oswoić się z nową sytuacją, szczególnie z pracą w grupie. To trudne. Uczą się wzajemnego szacunku, taktu, a kiedy już wiedzą, że nikt nie wyśmieje, nie potępi zdobywają się na odwagę by rozmawiać. Uczą się od siebie nawzajem mimo, że tak wiele między nimi nieufności i ostrożności. Zdobywają wiedzę o chorobie. Nieraz jednak najwięcej dobrego robi dla nich to co wydarza się w czasie terapii, takie osobiste doświadczenie. To, że zostaną zaakceptowani w swojej nieidealności, wysłuchani, docenieni, wzmocnieni, lub odwrotnie skorygowani, upomnieni, zahamowani. W terapii jest dużo smutku, bo myślenie o tym co złe powraca, jest też dużo wsparcia.” – komentuje kpt. Monika Grabowska, starszy psycholog Oddziału Terapeutycznego dla Skazanych Uzależnionych od Alkoholu w Zakładzie Karnym w Potulicach.
Zaopiekowany ból powoduje rozwój
„Bywa, że najbardziej oporni pacjenci z czasem rozkwitają, zaczynają pracować. Żal ich wypuszczać z terapii po trzech miesiącach, bo tworzą świetną atmosferę do pracy terapeutycznej dla innych. Oni również przyznają, że zajęcia i codzienne rozmowy są dla nich dobre i chcieliby to przedłużyć. Zachęcani są do dalszej pracy nad sobą – do zgłaszania się na mitingi AA, grupy wsparcia, do terapeutów. Wiedzą gdzie mogą pójść oraz, że nie są sami w swoim trzeźwieniu. Być może mają teraz już mniej lęku, by prosić o pomoc, mówić o sobie. Są bardziej gotowi do zmiany, to początek.” – dodaje, mjr Magdalena Kuzimska, specjalista ds. terapii uzależnień w potulickim oddziale terapeutycznym.
Po terapii… i co dalej?
Zdrowienie to proces którego nie można przedstawić w linii prostej. Proces ten jest skomplikowany i składa się z wielu etapów, gdzie ludzie zdobywają pewien zasób wiedzy który pozwala na określone zrozumienie swojej choroby i procesu zdrowienia. Zatem klient po ukończeniu terapii potrzebuje nadal dużo wsparcia, aby wytrwać w wybranym sposobie terapii, przezwyciężać kryzysy, które mogą się pojawić i popychać do zachowań problemowych. Interwencja motywująca może zatem stanowić swego rodzaju uzupełnienie do utrzymania klienta w postanowieniu podtrzymania wyników, dlatego w Zakładzie Karnym w Potulicach realizowany jest program resocjalizacji pn. Remedium, skierowany dla skazanych po odbytej terapii uzależnień, mający na celu podtrzymanie ich motywacji do dalszej pracy nad sobą i swoją chorobą. Warto podkreślić fakt, iż nawrót do używania danej substancji stanowi normę, a nie wyjątek. Jest to element obecnie uważany za część zmiany. Nawrót do choroby rozpatrywany jest w kategoriach sukcesu i porażki, a stan faktyczny jest zazwyczaj bardziej skomplikowany, niż wyżej wskazany dychotomiczny podział. Podtrzymanie motywacji do zmiany stanowi element strategii motywującej, mającej wspólne komponenty z psychicznym nastawieniem na fakt możliwości nawrotu i reakcją na taki stan rzeczy.
Podsumowanie 2021 roku w oddziale terapeutycznym
„Mijający rok tak jak i uprzedni upłynął pod znakiem pandemii związanej z COVID 19. Stanowił wyzwanie w kontekście realizacji programu terapeutycznego, który na każdym z etapów epidemii dostosowywany był do obowiązujących przepisów. Finalnie przez cały rok, dzięki zaangażowaniu kadry oddziału terapeutycznego realizowano program terapeutyczny. Liczba skazanych objętych oddziaływaniami w 2021r. wynosi 137. Oprócz programu terapeutycznego w mijającym roku funkcjonariusze działu terapeutycznego zrealizowali cztery programy resocjalizacji sprzyjające przygotowaniu do readaptacji społecznej w zakresie kształtowania umiejętności społecznych pn. „Nowy Ja”, „Artefakt” oraz dwukrotnie „Od napięcia do relaksu”. Praca z człowiekiem uzależnionym wymaga holistycznego podejścia, a zatem oddziaływań w różnych obszarach, gdyż deficyty pacjentów oddziału terapeutycznego przybierają różną kombinację. Stąd też w trakcie trwania terapii uzależnień wykorzystujemy także inne środki oddziaływań np. programy resocjalizacyjne oraz pracę.” – komentuje mjr Jarosław Kunicki, Kierownik Oddziału Terapeutycznego dla Skazanych Uzależnionych od Alkoholu w Zakładzie Karnym w Potulicach.
Oddział terapeutyczny, a praca więźniów
W roku 2021 oddział terapeutyczny aktywnie uczestniczył w ministerialnym programie Praca dla więźniów. W oddziale terapeutycznym dla skazanych uzależnionych od alkoholu zatrudnionych było 68 skazanych. Pracowali oni w hali Hjort Knudsen Polen, przy pracach porządkowych i pomocniczych, a także na stanowisku roznoszącego artykuły żywnościowe. Dobra organizacja i odpowiednie zagospodarowanie czasu osadzonym wpływa także na ich proces resocjalizacji – uczą się oni bowiem umiejętności godzenia kilku obowiązków w jednym czasie co przyczynić się może do optymalnego funkcjonowania w warunkach wolnościowych.
Dodatkowe działania personelu oddziału terapeutycznego
Prowadzenie zajęć grupowych, indywidualnych spotkań z pacjentem czy programów resocjalizacji to główny fundament pracy funkcjonariuszy z OT, choć obszary ich działalności obserwować było można także podczas realizacji praktyk dla studentów Instytutu Nauk Pedagogicznych przy Uniwersytecie Mikołaja Kopernika w Toruniu, a także podczas prowadzenia zajęć on-line ze studentami II roku studiów magisterskich, kierunek pedagogika resocjalizacyjna Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Ponadto uczestniczyli oni w realizacji zajęć profilaktycznych oraz kształtowali postawy obywatelskich, proobronne i patriotyczne młodzieży w Zespole Szkół imienia Dzieci Potulic, Zespole Szkół im. prof. Emila Chroboczka w Szubinie oraz w Szkole Technicznej Zespołu Szkół Bydgoskiego Zakładu Doskonalenia Zawodowego w Mroczy. Posiadana wiedza i doświadczenia w obszarze leczenia uzależnień wpłynęło na zachęcanie młodzieży do podejmowania przemyślanych decyzji, do korzystania z pomocy kiedy pojawia się subiektywne poczucie doświadczania trudności, a także pokazania, iż skutki pewnych decyzji mogą być dolegliwe i długotrwałe.
Tekst i zdjęcia: ppor. Justyna Sejdowska-Szrajber
