Populacja skazanych
Proces starzenia się u każdego człowieka wygląda inaczej, a związany z tym etapem życia regres jest nieunikniony. Następuje spadek wydolności organizmu w każdym obszarze: fizycznym, psychicznym i społecznym, które są ze sobą w ścisłej korelacji. Stanowi to punkt wyjścia do planowanych oddziaływań wobec osób starszych przebywających w izolacji penitencjarnej. Procentowy udział osadzonych seniorów w populacji ogólnej osób pozbawionych wolności kształtuje się następująco: 3,1 % w 2015 roku, 3,6% w 2016 roku, 3,8% w 2017 roku, 4,1 % w 2018 roku, 4,5 % w 2019 roku. Zauważalna jest tendencja wzrostu, co oznacza, że populacja osób w izolacji więziennej się starzeje, a to jest czynnikiem warunkującym podejmowanie szeroko zakrojonych, dostosowanych do potrzeb oddziaływań skierowanych do konkretnego odbiorcy jakim jest SENIOR odbywający wyrok pozbawienia wolności.
Bilans – Trzecia pora roku
W potulickiej jednostce prowadzony jest program resocjalizacji sprzyjający przygotowaniu do readaptacji społecznej seniorów pn. „Bilans – trzecia pora roku”. Stanowi on autorski pomysł funkcjonariuszek z Zakładu Karnego w Potulicach. W/w program został wyróżniony w Konkursie Dyrektora Generalnego Służby Więziennej na najlepszy program resocjalizacji i tym samym wpisany na listę programów rekomendowanych, z których mogą korzystać funkcjonariusze z całej Polski.
Zakres działań
Ludzi starzejących się możemy skutecznie wspomagać w wymiarze kategorii wieku psychologicznego, a zwłaszcza na poziomie procesów psychicznych – w zakresie funkcji poznawczych oraz na poziomie osobowościowym – w zakresie samooceny i tożsamości. Oba te obszary stanowią fundament prowadzonych oddziaływań wobec skazanych 60+ w potulickiej jednostce penitencjarnej.
S.O.S. Zdrowie
Potulicka jednostka penitencjarna w katalogu prowadzonych oddziaływań posiada także program resocjalizacji S.O.S. Zdrowie sprzyjający przygotowaniu do readaptacji społecznej w zakresie kształtowania umiejętności społecznych i poznawczych (w tym profilaktyka zaburzeń depresyjnych i poznawczych wśród skazanych w podeszłym wieku i/lub niepełnosprawnych). Udział w programie wpływa korzystnie na jakość funkcjonowania w instytucji penitencjarnej, a następnie w warunkach wolnościowych. Dodatkowo charakter zajęć przełamuje stereotyp osoby starszej, czy niepełnosprawnej jako osoby nieaktywnej. Warsztat obok zwiększenia poziomu uspołecznienia skazanych ma na celu profilaktykę zaburzeń depresyjnych oraz usprawnienie procesów pamięci.
Więcej o programie resocjalizacji pisaliśmy tutaj: https://www.sw.gov.pl/aktualnosc/zaklad-karny-w-potulicach-senior-w-warunkach-izolacji-wieziennej
Nie zapominamy o seniorach
W polskich zakładach karnych z roku na rok przybywa skazanych w podeszłym wieku. Wiadomo, że będzie ich coraz więcej – społeczeństwo się starzeje, życie wydłuża, a w wiek senioralny wkraczają skazani z dużymi wyrokami i dożywotnią karą pozbawienia wolności. Warto podkreślić fakt, iż w warunkach izolacji penitencjarnej można wyraźnie zauważyć, że zaawansowanie procesów starzenia nie zawsze jest związane z wiekiem skazanego. Specyficzny dla tej grupy jest także sposób myślenia, który wraz z wiekiem zmierza ku pesymizmowi. Jednak starzenie się jest procesem wpisanym w całe życie człowieka, stąd również starość należy traktować jako naturalny, normalny i nieunikniony etap życia.
Zadania rozwojowe późnej dorosłości
Późna dorosłość, czyli starość, jest naturalnym okresem życia człowieka, charakteryzującym się przewagą zmian regresywnych nad progresywnymi. Pomimo tego możliwe jest nabywanie wiedzy, umiejętności oraz kształtowanie nawyków, postaw i zachowań, doskonalenie się i bogacenie swojej osobowości, a tym samym możliwe jest zmienianie siebie. Przed znajdującym się w izolacji penitencjarnej człowiekiem starym stoją takie same zadania rozwojowe, jak przed całą populacją osób w okresie późnej dorosłości. Trudno jest określić konkretny próg wiekowy wkroczenia w okres starości, bowiem tempo starzenia jest zróżnicowane. O szybkości starzenia się człowieka decyduje między innymi środowisko jego życia oraz aktywność własna, a także dbałość o zachowanie młodości i sprawności.
Bariery wieku senioralnego
W wieku senioralnym, w którym zmiany progresywne ustępują miejsca zmianom regresywnym może pojawić się niepełnosprawność. Jako przykład dobrych praktyk w Zakładzie Karnym w Potulicach można wskazać funkcjonujący zespół do spraw monitorowania sytuacji osób niepełnosprawnych. Do zadań Zespołu należy w szczególności monitorowanie sytuacji osób niepełnosprawnych oraz zapewnianie dostępności osobom ze szczególnymi potrzebami odbywających karę w Zakładzie Karnym w Potulicach. Prowadzenie oddziaływań penitencjarnych wobec osób niepełnosprawnych sprzyja ich integracji społecznej i przystosowywaniu do samodzielnego życia. Systematycznie wdrażane są także nowe rozwiązania mające na celu zniwelowanie barier architektonicznych i wszelkich utrudnień dla osób niepełnosprawnych w potulickiej jednostce.
Bezpieczeństwo
Wszystkie oddziaływania skierowane do seniorów mają na celu oprócz wymiaru resocjalizacyjnego zapewnie bezpieczeństwa społeczeństwu poprzez przygotowanie tej grupy osadzonych do bezkolizyjnego funkcjonowania z prawem, zasadami i normami życia społecznego po opuszczeniu murów więzienia.
„Rozpocznij tam, gdzie jesteś
Wykorzystaj, to co masz.
Zrób to, co możesz”
tekst: ppor. Justyna Sejdowska
zdjecie: mjr Jarosław Nurkiewicz
