O tym, że Niemcy podczas II wojny św. przeprowadzali nieludzkie eksperymenty na więźniach obozów w całej Europie, jest znanym faktem w historiografii. Paweł Skutecki w najnowszej publikacji twierdzi, że eksperymentom poddawano także więźniów obozu w Potulitz/Lebrechtsdorf (Potulice).
W czwartek (20.10.2022 roku) w Koronowie, w ramach Czwartkowych Wieczorów Historycznych, odbyło się II spotkanie poświęcone obozowi w Potulicach. Organizatorem było Stowarzyszenie Miłośników Batalionu Obrony Narodowej Koronowo. Spotkanie cieszyło się dużym zainteresowaniem. Publiczność wypełniła całą salę Centrum Kultury Synagoga w Koronowie.
Tym razem tematem przewodnim były eksperymenty medyczne na więźniach. Zarys dziejów obozu i warunki sanitarne w nim panujące przybliżył dyrektor Muzeum Ziemi Krajeńskiej w Nakle, Tomasz Pasieka. Głównym punktem programu było wystąpienia Pawła Skuteckiego, autora publikacji pt. „Trzecia Rzesza i koncerny farmaceutyczne”. Książka to efekt dwuletnich badań. Jak przyznał autor, niemieccy oprawcy usunęli niemal w 100 % dokumentację dotyczącą eksperymentów. Były ich trzy typy: z inicjatywy lekarzy SS (np. dr Mengele w KL Auschwitz-Birekanu), na zlecenie Wehrmachtu i na zlecenie koncernów farmaceutycznych. Ze wspomnień byłych więźniów Lebrechtsdorf wynika, że otrzymywali zastrzyki w nietypowym miejscu: pomiędzy barkiem a sutkiem piersi. Takie zastrzyki podawano więźniom innych obozów, a na podstawie ocalałej dokumentacji ustalono, że zawierały bakterie tyfusu i para-tyfusu oraz wirusy cholery. Koncerny płaciły administracji obozów za „użyczenie” więźniów. – Do dzisiaj koncerny nie zostały rozliczone z tej zbrodni, a ofiary nie otrzymały zadośćuczynienia – podkreślił autor.
Świadectwa o pobycie w Lebrechtsdorf złożyli byli więźniowie: Seweryna Wojtynowska i Kazimierz Żmudziński. Ponadto zaprezentowano film dokumentalny, w którym swoje doświadczenia przedstawiło dwoje innych więźniów.
W trakcie dyskusji pracownicy Muzeum w Nakle podzielili się doświadczeniami z badań nad dziejami obozu Potulitz/Lebrechtsdorf. Niestety, z powodu polityki komunistycznych władz PRL (na terenie poniemieckiego obozu przetrzymywano więźniów politycznych, „wrogów ustroju”, niemiecką ludność przeznaczoną do wysiedlenia), nie prowadzono systematycznych prac badawczych i nie propagowano wiedzy o tym obozie. To nie sprzyjało upamiętnieniu wydarzeń z okresu niemieckiej okupacji. – Niestety, przez to zmarnowano kilkadziesiąt lat – podsumował prezes Stowarzyszenia Włodzimierz Hańc.
Na spotkaniu prezentowano także najnowszą publikację dot. BON Koronowo. Autorka Anna Reich opowiedziała o swojej publikacji pt. „Odwaga”.
Organizatorzy zapewnili oprawę muzyczną. Na scenie zaprezentowała się Młodzieżowa Orkiestra Dęta, działająca przy MGOK Koronowo. Po spotkaniu na uczestników czekał poczęstunek.
Mariusz Gratkowski
fot. Mariusz Gratkowski
