2 kwietnia 2022 roku o godz. 16:00 zabraliśmy naszych ukraińskich gości na spacer po Kcyni. W spacerze oprócz gości uczestniczyli także mieszkańcy Kcyni, a wspólna wyprawa sprzyjała integracji. Wzajemnie siebie ciekawi, mogliśmy się lepiej poznać. Rolę tłumacza pełniła pani Galina Schulz, a spacer przygotowała i prowadziła Justyna Makarewicz. Trasa obejmowała podstawowe punkty na kcyńskiej mapie zabytków. Zgodnie z zapowiedziami zamieszczonymi na plakacie, nie zabrakło malowniczych widoków i ukraińskich akcentów. Poniżej znajdziecie Państwo konspekt spaceru z podstawowymi informacjami o prezentowanych obiektach.
Trasa: RYNEK – KOŚCIÓŁ PW. WNMP – SEMINARIUM NAUCZYCIELSKIE – FARA – ULICA SĄDOWA (widok na pola) – PRZEDSZKOLE – WÓJTOSTWO i PARK – ULICA STRAŻACKA (MIEJSCE, GDZIE STAŁA SYNAGOGA) – RYNEK (zakończenie)
1.1. Rynek
- Położenie miasta – na wzgórzu 136 m npm. Pałuki – jak łuki – pofałdowanie terenu
- Zachował swój średniowieczny kształt
- Układ ulic odchodzących od Rynku
- Siedziba powiatu w czasie Rzeczpospolitej szlacheckiej – tu odbywały się sądy grodzkie
- Funkcje rynku – teraz rekreacyjna, kiedyś – targowa- przyjeżdżali rolnicy, sprzedawali masło, chleb i nawet raki
1.2. O historii miasta
- Prawa miejskie nadał Bolesław Pobożny w 1262 (w tym roku: 760 lat), ale miejscowość istniała już wcześniej – bo zjazdy książęce – tutaj godzili się książęta Pomorscy z Wielkopolskimi
- Tekst aktu lokacyjnego podkreślał niezależność mieszkańców Kcyni – żaden rycerz nie będzie się do nich wtrącał
- Było to miasto królewskie, nie prywatne
- Kilka bitew: jedna w czasie potopu szwedzkiego (1.06.1656 r.), inna w czasie konfederacji barskiej (26.01.1770 r.)
- Rozwój, szczególnie w czasie Rzeczpospolitej szlacheckiej – handel zbożem, solą – rzeka Noteć
- Cechy rzemiosł: szewcy, garncarze
- Jedno z pierwszych bractw kurkowych w Polsce
- Mieszkali tu Niemcy, Żydzi, a nawet Szkoci (jeden nawet był burmistrzem)
1.3. Kościół pw. WNMP w Kcyni
- Cudowny Pan Jezus z I poł. XVI w.
- Zakon karmelitów został tu sprowadzony w 1612 r.
- Podziemne tunele do pobliskiej wioski
- nazwa miejscowości Karmelita
- Kalwaria kcyńska ze stacjami drogi krzyżowej (Kalwaria w kształcie litery L)
- Wiele darów zawieszonych wokół ołtarza – podziękowanie za uzdrowienia (wota)
- widok na ul. Klasztorną i pola w oddali
1.4. Seminarium nauczycielskie zbudowane za czasów zaboru pruskiego (1860-1865)
- Strajk szkolny 1906/1907 – dzieci nie chciały się modlić po niemiecku
- W czasie wojny polsko-bolszewickiej – tutaj schronili się uchodźcy – nauczyciele ze wschodnich województw II RP
- Ładne ujęcie – na końcu ulicy Kantego budynek Seminarium
- Teraz: Zakład Poprawczy
1.5. Fara
- Najstarsza świątynia, związana z Władysławem Hermanem – kronikarz opisał, że to on ją ufundował w XI w.
- Późnogotycka świątynia
- Napis wyryty w cegłach – to dzieło doprowadziłem do końca – zadanie: poszukiwanie napisu na zewnętrznej ścianie świątyni
- W czasie II wojny św. – zbierali się tutaj Niemcy – Ahnnenhalle (Dom Przodków)
- dzwonnica – zadanie dla dzieci: w jakim języku jest napis umieszczony na jednym z dzwonów?
1.6. Widoki na pola – z ulicy Pocztowej na Ulicy Ogrodowej
- Dużo ceglanych budynków – jak z cegły, to znak, że stare
- Straż pożarna – w czasie wielkich pożarów Kcyni w latach 70. XVIII w. zdarzało się, że mieszczanie do gaszenia ognia używali piwa
1.7. Przedszkole – dawny sąd za czasów pruskich
- Aresztowanie ludożercy – pruski policjant aresztował podróżnika, który przyjechał z Afryki, bo myślał, że to ludożerca. Podróżnik zamiast na wykładzie spędził czas w celi
1.8. Wójtostwo – siedziba domu kultury
- Piękny park z rzeźbami – sztuka pałucka – ginące zawody – ważne osoby (Klara Prillowa)
- Plac zabaw, skatepark
- W czasie Powstania Wielkopolskiego: siedziba sztabu Frontu Północnego
1.9. Synagoga
– wielokulturowa przeszłość Kcyni i dziedzictwo trzech nacji: Polaków, Niemców i Żydów
1.10. Ukraińskie akcenty:
– Hryniszak – nauczyciel szkoły powszechnej w II RP
– Piotr Oleksijenko – właściciel zakładu fotograficznego w Kcyni przed wojną, w połowie lat 30. Sprzedał zakład i wyprowadził się do Szamotuł w Wielkopolsce
„Fotograficzny zakład bezkonkurencji z powodu wyjazdu natychmiast tanio sprzedam. Oleksijenko, Kcynia” (PISOWNIA ORYGINALNA)
1.11. Zakończenie – Rynek
tekst: Justyna Makarewicz /Dźwiękowe Archiwum Kcyni
Zdjęcia: Dorota Reiwer, Honorata Pezacka, Justyna Makarewicz