Kcynia: Spacer dla naszych gości

2 kwietnia 2022 roku o godz. 16:00 zabraliśmy naszych ukraińskich gości na spacer po Kcyni. W spacerze oprócz gości uczestniczyli także mieszkańcy Kcyni, a wspólna wyprawa sprzyjała integracji. Wzajemnie siebie ciekawi, mogliśmy się lepiej poznać. Rolę tłumacza pełniła pani Galina Schulz, a spacer przygotowała i prowadziła Justyna Makarewicz. Trasa obejmowała podstawowe punkty na kcyńskiej mapie zabytków. Zgodnie z zapowiedziami zamieszczonymi na plakacie, nie zabrakło malowniczych widoków i ukraińskich akcentów. Poniżej znajdziecie Państwo konspekt spaceru z podstawowymi informacjami o prezentowanych obiektach.

Trasa: RYNEK – KOŚCIÓŁ PW. WNMP – SEMINARIUM NAUCZYCIELSKIE – FARA – ULICA SĄDOWA (widok na pola) – PRZEDSZKOLE – WÓJTOSTWO i PARK – ULICA STRAŻACKA (MIEJSCE, GDZIE STAŁA SYNAGOGA) –  RYNEK (zakończenie) 

1.1. Rynek

  • Położenie miasta – na wzgórzu 136 m npm. Pałuki – jak łuki – pofałdowanie terenu
  • Zachował swój średniowieczny kształt
  • Układ ulic odchodzących od Rynku
  • Siedziba powiatu w czasie Rzeczpospolitej szlacheckiej – tu odbywały się sądy grodzkie
  • Funkcje rynku – teraz rekreacyjna, kiedyś – targowa- przyjeżdżali rolnicy, sprzedawali masło, chleb i nawet raki

1.2. O historii miasta

  • Prawa miejskie nadał Bolesław Pobożny w 1262 (w tym roku: 760 lat), ale miejscowość istniała już wcześniej – bo zjazdy książęce  – tutaj godzili się książęta Pomorscy z Wielkopolskimi
  • Tekst aktu lokacyjnego podkreślał niezależność mieszkańców Kcyni – żaden rycerz nie będzie się do nich wtrącał
  • Było to miasto królewskie, nie prywatne
  • Kilka bitew: jedna w czasie potopu szwedzkiego (1.06.1656 r.), inna w czasie konfederacji barskiej (26.01.1770 r.)
  • Rozwój, szczególnie w czasie Rzeczpospolitej szlacheckiej – handel zbożem, solą – rzeka Noteć
  • Cechy rzemiosł: szewcy, garncarze
  • Jedno z pierwszych bractw kurkowych w Polsce
  • Mieszkali tu Niemcy, Żydzi, a nawet Szkoci (jeden nawet był burmistrzem)

1.3. Kościół pw. WNMP w Kcyni

  • Cudowny Pan Jezus z I poł. XVI w.
  • Zakon karmelitów został tu sprowadzony w 1612 r.
  • Podziemne tunele do pobliskiej wioski
  • nazwa miejscowości Karmelita
  • Kalwaria kcyńska ze stacjami drogi krzyżowej (Kalwaria w kształcie litery L)
  • Wiele darów zawieszonych wokół ołtarza – podziękowanie za uzdrowienia (wota)
  • widok na ul. Klasztorną i pola w oddali

1.4. Seminarium nauczycielskie zbudowane za czasów zaboru pruskiego (1860-1865)

  • Strajk szkolny 1906/1907 – dzieci nie chciały się modlić po niemiecku
  • W czasie wojny polsko-bolszewickiej – tutaj schronili się uchodźcy – nauczyciele ze wschodnich województw II RP
  • Ładne ujęcie – na końcu ulicy Kantego budynek Seminarium
  • Teraz: Zakład Poprawczy

1.5. Fara

  • Najstarsza świątynia, związana z Władysławem Hermanem – kronikarz opisał, że to on ją ufundował w XI w.
  • Późnogotycka świątynia
  • Napis wyryty w cegłach – to dzieło  doprowadziłem do końca  – zadanie: poszukiwanie napisu na zewnętrznej ścianie świątyni
  • W czasie II wojny św. – zbierali się tutaj Niemcy – Ahnnenhalle (Dom Przodków)
  • dzwonnica – zadanie dla dzieci: w jakim języku jest napis umieszczony na jednym z dzwonów?

1.6. Widoki na pola – z ulicy Pocztowej na Ulicy Ogrodowej

  • Dużo ceglanych budynków – jak z cegły, to znak, że stare
  • Straż pożarna – w czasie wielkich pożarów Kcyni w latach 70. XVIII w. zdarzało się, że mieszczanie do gaszenia ognia używali piwa

1.7. Przedszkole – dawny sąd za czasów pruskich

  • Aresztowanie ludożercy – pruski policjant aresztował podróżnika, który przyjechał z Afryki, bo myślał, że to ludożerca. Podróżnik zamiast na wykładzie spędził czas w celi

1.8. Wójtostwo – siedziba domu kultury

  • Piękny park z rzeźbami – sztuka pałucka – ginące zawody – ważne osoby (Klara Prillowa)
  • Plac zabaw, skatepark
  • W czasie Powstania Wielkopolskiego: siedziba sztabu Frontu Północnego

1.9. Synagoga

– wielokulturowa przeszłość Kcyni i dziedzictwo trzech nacji: Polaków, Niemców i Żydów

1.10. Ukraińskie akcenty:

– Hryniszak – nauczyciel szkoły powszechnej w II RP

– Piotr Oleksijenko – właściciel zakładu fotograficznego w Kcyni przed wojną, w połowie lat 30. Sprzedał zakład i wyprowadził się do Szamotuł w Wielkopolsce

„Fotograficzny zakład bezkonkurencji z powodu wyjazdu natychmiast tanio sprzedam. Oleksijenko, Kcynia” (PISOWNIA ORYGINALNA)

1.11. Zakończenie – Rynek 

tekst: Justyna Makarewicz /Dźwiękowe Archiwum Kcyni 

Zdjęcia: Dorota Reiwer, Honorata Pezacka, Justyna Makarewicz