Przypadający 10 października Światowy Dzień Zdrowia Psychicznego został ustanowiony w 1992 roku przez Światową Federację Zdrowia Psychicznego.
Jego celem jest zwrócenie uwagi na dbałość o zdrowie psychiczne, pomoc osobom chorym z naszego otoczenia, ulepszanie opieki medycznej nad chorymi psychicznie i na wszystkie sprawy dotyczące zaburzeń psychicznych.
Rzeczywiście jest tak, że stresory: niedawna pandemia i związane z nią obciążenia, coraz większe tempo życia i towarzyszące nam często przemęczenie przyczyniają się do licznych trudności natury emocjonalnej, psychicznego dyskomfortu, czasami przybierając postać choroby czy zaburzeń psychicznych. I istotna tutaj będzie uważność na pojawiające się symptomy, żeby odpowiednio wcześnie zwrócić się po pomoc. W przypadku chorób psychicznych, tak jak i w każdej innej chorobie, wczesne podjęcie leczenia warunkuje jego skuteczność.
Warto jednak spojrzeć na nasze zdrowie psychiczne komplementarnie, również w perspektywie nie tylko czynników ryzykownych, ile właśnie okoliczności jego podtrzymania, zachowania, czy zdrowienia.
Opisane wyżej stresory i wiele, wiele innych są wszechobecne w życiu człowieka i odgrywają istotną rolę. Powiedzieć też trzeba, że nie wszystkie są szkodliwe- mogą mobilizować, wyzwalać energię, wzmagać odporność.
W procesie osiągania zdrowia ważny jest ich rodzaj i poziom, nasze biologiczne „wyposażenie”, odporność, poczucie sensowności (koherencji), nasze zachowania, styl życia, itp.
Normalnym stanem funkcjonowania człowieka jest balansowanie między pełnym dobrostanem, idealnym zdrowiem psychicznym (chyba niemożliwym do osiągnięcia, na pewno nie na długo), a stanem głębokiej choroby. Wymiar zdrowia mieści się na kontinuum między opisanymi krańcami.
Zdrowie jest tutaj ciągłym procesem równoważenia stresorów i naszych zasobów.
Co wydaje się najważniejsze:
- poczucie zrozumiałości wydarzeń- człowiek ma poczucie spójności informacji, generalne poczucie, że większość wydarzeń da się zrozumieć, przewidzieć
- poczucie zaradności-przekonanie, że człowiekowi są dostępne zasoby zaradcze, choć nie muszą one być jego własnością i jego właściwościami. Może tu chodzić o zasoby zewnętrzne, do których można się odwołać, np. sieci wsparcia, autorytety, Bóg, sacrum. Mając poczucie zaradności człowiek nie czuje się bezradny, nie czuje się ofiarą zdarzeń.
- Poczucie sensowności- jest to stopień, w jakim człowiek czuje, że życie ma sens, że wymagania życia warte są zaangażowania i wysiłku.
Budowaniu i utrzymywaniu naszego zdrowia sprzyja ekspresja emocji- taka bezpośrednia w rozmowie; ekspresyjne pisanie- pisaliśmy kiedyś listy, pamiętniki, może do tego powrócić? Warto szukać okoliczności wzbudzających i wzmacniających pozytywne emocje, dbać o codzienne drobne przyjemności, radość poznania, tworzenia, kontakt z pięknem- przyrodą, muzyką, malarstwem, dbać o bliskość i relacje, rozwijać swoją sferę życia duchowego, itp.
Warto pamiętać też o jednym- że dbając o własny dobrostan, rozwijając własne zasoby stajemy się większym wsparciem dla naszych- swoich bądź powierzonych nam dzieci, pomnażając ich szanse na umiejętność dążenia ku zdrowiu. Jeżeli też będziemy dobrymi nauczycielami sztuki samodzielnego radzenia sobie z trudnościami, rezygnującymi z wyręczania wszędzie tam, gdzie to adekwatne do możliwości i okresu rozwojowego dziecka,to rodzące się w nich poczucie sprawczości stanie się siłą na dalsze lata.
To wszystko nie jest proste, ale naprawdę możliwe. Można się w tej nauce wspierać literaturą, internetem (dużo jest wykładów na ten temat), można skorzystać z pomocy profesjonalistów- psychologów, psychoterapeutów.
Opracowanie: Dobrosława Jedynak – psycholog Powiatowej Poradni Psychologiczno-Pedagogicznej w Nakle nad Notecią
Literatura:
- Rozwikłanie tajemnicy zdrowia. Jak radzić sobie ze stresem i nie zachorować.
Aaron Antonovsky
- „Psychologia stresu. Korzystne i niekorzystne skutki stresu życiowego”
Irena Heszen
