Dzisiaj, 21 stycznia 2021 roku przypada 76. rocznica wyzwolenia niemieckiego obozu Potulice (Lebrechtsdorf). W tym roku obchodzoną ją bardzo skromnie w związku z panującą pandemią koronawirusa. Uroczystość ograniczyła się tylko do złożenia wiązanek kwiatów przy tablicy na Alei Parkowej w Potulicach przy bramie głównej. Wiązanki kwiatów złożyli przedstawiciele władz samorządowych w osobach: Tadeusza Sobola – starosty nakielskiego, Sławomira Napierały – burmistrza miasta i gminy Nakło nad Notecią, Pawła Wiśniewskiego – przewodniczącego Rady Miejskiej w Nakle nad Notecią, delegacja kombatantów, delegacja Służby Więziennej Zakładu Karnego w Potulicach, Stowarzyszenie „Potulice – Historia, Teraźniejszość, Przyszłość”, Zespołu Szkolno-Przedszkolnego w Potulicach, ks. proboszcz Maciej Szmytowski. Przybyłych przywitał i okolicznościowe słowo wygłosił Dyrektor Muzeum Ziemi Krajeńskiej w Nakle nad Notecią Tomasz Pasieka. Po złożeniu kwiatów przyszedł czas na modlitwę, którą odmówił ks. prob. Maciej Szmytowski.
Obóz założono 1 lutego 1941 r. jako obóz zbiorczy dla polskich rodzin wysiedlanych z Pomorza, a następnie kierowanych na teren Generalnego Gubernatorstwa. Początkowo mieścił się w budynkach miejscowego folwarku. W okresie od jesieni 1941 do początku 1942 r. pełnił funkcję „wychowawczego” obozu pracy. W tym czasie rozpoczęto rozbudowę, która trwała aż do końca 1944 r. Od 1 września 1942 r. podporządkowano mu obozy Centrali Przesiedleńczej w Smukale i Toruniu. Niemcy kierowali do obozu wysiedlane rodziny polskie, których gospodarstwa zostały przekazane osadnikom niemieckim. Więźniowie początkowo kierowani byli do prac w gospodarstwach rolnych i dużych zakładach przemysłowych na terenie okręgu Gdańsk – Prusy Zachodnie. Po rozbudowie, na jego terenie powstawały także filie przedsiębiorstw przemysłowych. Na terenie obozu funkcjonował wydzielony obóz dla dzieci ze wschodu (Ostjugendbewahrlager). 21 stycznia 1945 r. w obozowej ewidencji było odnotowanych 11188 osób. Na jego terenie przebywało 5339 osób, w tym 660 dzieci i 189 chorych. Poza obozem w komandach na terenie przedsiębiorstw Gdańska, Gdyni, Elbląga, Bydgoszczy i Piły były 4552 kolejne osoby, a w gospodarstwach rolnych – 1327 osób. Przyjmuje się, że ogółem więzionych było około 25 tys. osób. W ewidencji zgonów odnotowano 1297 osób, w tym 767 dzieci. W dniu 21 stycznia 1945 władze niemieckie zarządziły ewakuację i rozpoczęły niszczenie dokumentacji. Nieopodal terenu obozowego zlokalizowany jest cmentarz wojenny, na skraju lasu i pobliskich łąk. Na cmentarzu spoczywa blisko 1300 więźniów. W 1969 r. odsłonięto na cmentarzu pomnik, upamiętniający miejsce spoczynku ofiar obozu niemieckiego.
tekst: Zbigniew Kubisz (wykorzystano materiał Muzeum o obozie niemieckim w Potulicach)
zdjęcia: Zbigniew Kubisz
Kopiowanie, przetwarzanie, powielanie w całości lub w części treści opisu, zdjęć oraz wszelkich elementów graficznych a także przechowywanie w systemach wyszukiwania, umieszczanie na innych stronach www, przekazywanie, przesyłanie czy udostępnianie innym osobom wyżej wymienionych elementów bez zgody właściciela i autora jest zabronione. Ustawa z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie autorskim i prawach pokrewnych. (Dz. U. z 2019 r. poz. 1231 z późn. zm.).
