W ostatnią niedzielę (24 września 2023 r.) odbyło się już po raz 8. wydarzenie Jedno miasto trzy kultury, organizowane przez Stowarzyszenie Miłośników Starego Fordonu. W ramach tegorocznego programu premierę miał dokument Nie poddać się, a zwyciężyć, przygotowany według pomysłu i scenariusza Damiana Amona Rączki, w reżyserii Krzysztofa Bogacza, zawierający m.in. nagrania rozmów z ostatnimi żyjącymi więźniarkami politycznymi, osadzonymi w czasach stalinowskim w fordońskim więzieniu.
Wśród osób, które wypowiedziały się do filmu jest Maria Kowalska z d. Telatyńska, członkini organizacji niepodległościowej „Powrót”, działającej w Kcyni pod koniec lat 40., skazana na 7 lat więzienia za swoją działalność. Pani Maria część kary więzienia odbywała w Fordonie.
„Nie poddać się, a zwyciężyć” film dokumentalny zrealizowany w projekcie „Jedno Miasto Trzy Kultury Stary Fordon 2023, edycja 8” poświęcony celi dla małoletnich w więzieniu fordońskim, w którym wieloletnie wyroki odbywały nastoletnie harcerki członkinie podziemia niepodległościowego w latach 1949-1956 (źródło: kanał YT SMSF). Film można obejrzeć tutaj. Film przybliża okoliczności powojenne, które doprowadziły do powstawania oddolnych inicjatyw, będących wyrazem niezgody na narzucony ustrój. Masowo zaczęły powstawać organizacje podziemne niepowiązane ze sobą, w skład których wchodziło od dwóch do kilkunastu osób. Był to samoistny zryw młodzieży niedającej zgody na ideologizację życia – słyszymy w filmie.
Zachęcam gorąco do obejrzenia dokumentu. Dzięki zamieszczeniu wspomnień trzech byłych więźniarek: Marii Kowalskiej z d. Telatyńskiej, Teresy Darskiej z d. Górskiej oraz Danuty Kempfi z d. Szafirowicz film daje obraz ciężkich warunków, w jakich nieletni odbywali swoją karę. Niepewność, strach, szykany, kary, ciężka praca, bardzo złe warunki sanitarne – to była codzienność młodych więźniarek.
Dowiedz się więcej:
Pani Maria Kowalska udzieliła wywiadu w trakcie realizacji projektu Z archiwum pamięci… obraz Kcyni we wspomnieniach mieszkańców. Fragmentów tego nagrania wysłuchasz tutaj, tutaj i tutaj
O organizacji niepodległościowej „Powrót” z Kcyni przeczytasz tutaj.
Sylwetka ks. Czesława Wojciechowskiego, opiekuna młodzieży, w tym także organizacji „Powrót” – kliknij.
tekst: Justyna Makarewicz/Dźwiękowe Archiwum Kcyni
