Wiemy już, kto ukrył niedawno odkryty sztandar nakielskiego Towarzystwa Uczestników Powstania Wielkopolskiego. Był to prezes tego Towarzystwa Franciszek Hechliński.
Franciszek Hechliński ur. 4 października 1873 r. w Łankowicach (gm. Kcynia). 1 stycznia 1919 r. przyłączył się do powstańców wielkopolskich. Ze względu na wiek został zwolniony ze służby wojskowej z końcem marca 1939 r. Jego żona Waleria pełniła służbę pomocnicą (łączność i obserwacja wroga w rejonie lasów potulickich i łąk nadnoteckich). Z ustaleń dr. Kamili Czechowskiej wynika, że w 1938 r. był prezesem Towarzystwa Uczestników Powstania Wielkopolskiego 1918-19 w Nakle nad Notecią.
Po wkroczeniu Niemców we wrześniu 1939 r., jako uczestnik walk o niepodległość oraz „wróg państwa i narodu niemieckiego” został aresztowany. Z bydgoskiego więzienia został zwolniony 26 października 1939 r. Wg wspomnień żony Walerii, w lutym 1940 r. ona i mąż zostali aresztowani i trafili do więzień, najpierw w Wyrzysku, a następnie w Bydgoszczy. Po jakimś czasie Walerię zwolniono. Franciszek trafił do obozu Lebrechtsdorf (Potulice). Wg rodzinnych opowieści, ze względu na wiek oraz przy poparciu łapówki zapłaconej SS-manom, seniora zwolniono. Stało się to 27 maja 1943 r. Lagerführer Waldemar Tennstaedt w piśmie potwierdzającym zwolnienie zastrzegł, że Franciszek Hechliński nie ma prawa wracać na dotychczasowe miejsce zamieszkania – Josefinerstrasse 21. To budynek przy ul. Potulickiej, w którym pod koniec stycznia 2024 r. odnaleziono sztandar. Franciszek Hechliński zmarł 28 listopada 1946 r.
Można się domyślać, że prezes Towarzystwa ukrył sztandar przed Niemcami. Po wojnie również władze komunistyczne były wrogo nastawione do powstańców wielkopolskich (dywizje wielkopolskie miały wielki udział w pokonaniu bolszewików w 1920 r.). Sztandar pozostał w ukryciu, aż do 2024 r.
Muzeum Ziemi Krajeńskiej w Nakle nad Notecią posiada kilka pamiątek po Franciszku Hechlińskim. Ciekawostką jest orzeł, pochodzący wg rodzinnych relacji ze sztandaru powstańczego. Wg opinii Krzysztofa Jasieńskiego, prezesa Polskiego Towarzystwa Weksylologicznego, jest to orzeł stosowany w orkiestrach dętych armii pruskiej. Orły tego typu wieńczyły instrumenty muzyczne orkiestr wojskowych i paramilitarnych niemieckich w XIX w. i do 1945 roku.
Były to tzw „Schellenbaum”, czyli na drzewcu umocowany dzwon z kilkoma mniejszymi dzwonkami, półksiężycowatą blachą powyżej i proporcem w typie labarum. Całość wieńczył orzeł właśnie w takim typie. W Nakle w grudniu znajdował się punkt demobilizacyjny dwóch niemieckich pułków piechoty. Wg wielu relacji, oprócz broni i amunicji, sprzętu wojskowego, było także kompletne wyposażenie wojskowej orkiestry dętej.
Muzeum Ziemi Krajeńskiej w Nakle prowadzi zbiórkę pieniędzy na sfinansowanie renowacji sztandaru. Datki można wpłacić na konto: BS Nakło nad Notecią 04 8179 0009 0021 5387 2000 0010, z dopiskiem: „darowizna na konserwację sztandaru” lub przekazać 1,5% podatku na: Fundacja Studencka KRS 0000270261, cel szczegółowy „Muzeum Ziemi Krajeńskiej Nakło 4179”.
Mariusz Gratkowski – Muzeum Ziemi Krajeńskiej w Nakle nad Notecią
