Wojna w Ukrainie jest katastrofą nie tylko dla ludzi, prowadzi także do ogromnych zniszczeń przyrody. Dlatego naukowcy z Instytutu Nauk Leśnych Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie chcą przywrócić potencjał rekreacyjny lasów dla poprawy dobrobytu w powojennej Ukrainie.
Ukraina, podobnie jak Polska posiada na swoim terytorium ogromne obszary pokryte lasami. Badacze z Instytutu Leśnictwa SGGW, pod kierownictwem dr. Wojciecha Kędziory prowadzą projekt „Restoring recreative potential of damaged forests for human well-being in V4 and post-war Ukraine”, finansowany w ramach Funduszy Wyszehradzkich.
Przywracanie potencjału rekreacyjnego zniszczonych lasów dla dobrobytu ludzi w powojennej Ukrainie
Głównym celem projektu jest zebranie i analiza informacji na temat metod, strategii oraz istniejących najlepszych praktyk przywracania potencjału rekreacyjnego zniszczonych lasów w krajach partnerskich Grupy Wyszehradzkiej (Polska, Czechy i Słowacja) oraz zaproponowanie ich wdrożenia w lasach ukraińskich zniszczonych wojną.
Kontekst społeczno-polityczno-ekologiczny
Wojna, która rozpoczęła się w lutym 2022 r., ma niszczycielski wpływ na Ukrainę. Wiele miast zostało dotkniętych atakami, niektóre z nich zostały całkowicie zniszczone. Wiele osób zostało bez pracy i dachu nad głową. Straty w infrastrukturze szacuje się na około 10 miliardów hrywien. Wyzwolenie niektórych części kraju pozwoliło na odbudowę zniszczonych terytoriów i umożliwiło ludziom powrót do domów. Mimo całkowitego wyzwolenia regionów wschodnich od najeźdźców, wojna wyczerpuje także zasoby materialne, psychiczne i emocjonalne przez długi czas. Nie tylko ludzie i infrastruktura cierpią z powodu wojny. Lasy, zwłaszcza w okolicach miast we wschodniej Ukrainie zostały poważnie zniszczone. Przed wojną służyły głównie celom rekreacyjnym, a ich zdolność do poprawiania samopoczucia ludzi była powszechnie wykorzystywana. Obecnie niszczą je nie tylko wojny, ale także klęski żywiołowe, które obserwujemy na całym świecie. Z tych powodów ekosystemy leśne na Ukrainie, ale także w Europie Środkowej tracą walor obszaru odpowiedniego do rekreacji. Przywracanie potencjału rekreacyjnego jest procesem długotrwałym. Sprawą najwyższej wagi jest zapewnienie społeczeństwu bezpiecznego dostępu do zniszczonych ekosystemów leśnych, który zapewni im ulgę w stresie i przyczyni się do regeneracji, ale jednocześnie pozwoli zachować ekosystemy w dobrym stanie.
Lasy, ekonomia, rewitalizacja
Naukowcy z Instytutu leśnictwa SGGW wraz z partnerami z Czech, Słowacji oraz Ukrainy zajęli się zniszczonymi lasami, których wartość społeczna i przyrodnicza została znacznie obniżona. Starają się pokazać, że takie obszary leśne można znacznie szybciej zrewitalizować niż w toku naturalnie zachodzących procesów naturalnych. Są w stanie, poprzez odpowiednie zagospodarowanie, przywrócić ich wartość pozaprodukcyjną, co może dać impuls do rozwoju turystyki i rekreacji w ich sąsiedztwie, a także pomóc społeczności lokalnej w szybszym uporaniu się z dotkliwą utratą korzyści niematerialnych, jakie dawał las.
Szukając rozwiązań
„Wychodzimy z założenia, że w zdestabilizowanych, zniszczonych obszarach drzemie potencjał, który nie zawsze jest szybko i w pełni wykorzystywany. Chcemy to sprawdzić poprzez wymianę dobrych praktyk, przegląd istniejących kierunków, metod i sposobów zagospodarowania takich terenów. Poszerzymy tradycyjny zakres pojęciowy zniszczonych obszarów leśnych: przedmiotem naszych badań będą nie tylko obszary dotknięte klęskami żywiołowymi (powodzie wywołane zmianami klimatycznymi, huragany, inwazje owadów), ale także obszary zdestabilizowane w wyniku działalności ludzi (las powojenny, pokopalniany)” – wyjaśnia doktor Wojciech Kędziora.
Perspektywy na przyszłość
Naukowcy z SGGW dają Ukrainie szanse nie tylko na poprawę warunków miejsc wypoczynku i odbudowę stanu psychicznego ludności dotkniętej wojną, ale także na promocję rozwoju ekoturystyki i zielonych miejsc pracy (również w krajach partnerskich). Wyznaczają możliwe kierunki i sposoby włączania zniszczonych lasów w rekreacyjny system terenów zielonych. Chcą pokazać, że tereny te mogą stanowić bazę dla działań z zakresu edukacji ekologicznej, które mogą przyczynić się do promowania zielonych miejsc pracy.
Uczelnie partnerskie:
Sumy National Agrarian University (snau.edu.ua)
The Czech University of Life Sciences Prague (www.czu.cz)
Technical University in Zvolen (www.tuzvo.sk)
Całość badań zostanie sfinansowana ze środków Funduszy Wyszehradzkich www.visegradfund.org
Szkoła Główna Gospodarstwa Wiejskiego
zdjęcie: Zniszczony wskutek walk las pod Czernichowem, 22 kwietnia 2022r. fot. Petros Giannakouris /AP Photo/
