1 sierpnia 1944 r. o godz. 17:00 (godzina „W”) na mocy decyzji Dowódcy Armii Krajowej gen. Tadeusza Komorowskiego „Bora” w Warszawie wybuchło powstanie. To jedno z najtragiczniejszych wydarzeń w polskiej historii. Przez 63 dni prowadzono z wojskami niemieckimi heroiczną i osamotnioną walkę, której celem była niepodległa Polska, wolna od niemieckiej okupacji i dominacji sowieckiej. Siły AK w Warszawie liczyły około 45 tys. żołnierzy, z czego 1 sierpnia udało się zmobilizować ok. 35 tys. Byli bardzo słabo uzbrojeni. W dniu powstania broni palnej miało wystarczyć jedynie dla 3,5 tys. żołnierzy, czyli ok. 10 proc. wszystkich żołnierzy. W powstaniu walczyło także 2,5 tys. żołnierzy z innych organizacji, czyli z Narodowych Sił Zbrojnych, Korpusu Bezpieczeństwa, Polskiej Armii Ludowej oraz Armii Ludowej. Po przeciwnej stronie walczyło 16 tys. Niemców z garnizonu Warszawy, którzy byli wspomagani przez przebywających w okolicy żołnierzy zmierzających na wschodni front oraz grupy wysłane specjalnie w celu stłumienia powstania. Łącznie w różnych okresach powstania z Polakami walczyło ok. 50 tys. Niemców.
2 października 1944 roku miasto skapitulowało. Dowództwo AK z generałem „Borem” Komorowskim na czele zostało wzięte do niewoli, a powstańcy poddali się. Zgodnie z ustaleniami traktowano ich jednak jako jeńców wojennych. Niemcy zmusili do opuszczenia Warszawy całą ludność, po czym rozpoczęli planowe niszczenie miasta i jego zabytków. Gdy w styczniu 1945 roku do miasta wkroczyli Sowieci, zastali tam już tylko wypalone ruiny.
