18 września 2023 roku podczas 45. rozszerzonej sesji Komitetu Światowego Dziedzictwa UNESCO w Rijadzie, w Królestwie Arabii Saudyjskiej, zostało wpisane na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO stanowisko archeologiczne Gordion, położone na południowy zachód od Ankary – stolicy Türkiye (Turcji). Gordion to już dwudziesty obiekt dziedzictwa kulturowego Türkiye (Turcji), który znalazł się na tej zaszczytnej liście.
Konwencja w sprawie ochrony światowego dziedzictwa kulturowego i naturalnego UNESCO opisuje Gordion jako „wielowarstwową starożytną osadę, obejmującą pozostałości dawnej stolicy Frygii – niezależnego królestwa z epoki żelaza”. UNESCO podkreśla również: „Wykopaliska archeologiczne i badania w tym miejscu ujawniły bogactwo pozostałości dokumentujących techniki budowlane, układy przestrzenne, struktury obronne i praktyki inhumacji, które rzucają nowe światło na kulturę i gospodarkę Frygii”.
Gordion – wyjątkowe miejsce stałego osadnictwa
Starożytne miasto Gordion, położone w Polatlı – mieście w prowincji Ankara, jest niezwykłym świadectwem dziejów różnorodnych cywilizacji, które pozostawiły swój ślad na ziemiach anatolijskich. Spoglądając na historię Anatolii, z którą związane są wyjątkowo uniwersalne wartości, można stwierdzić, że była ona centralnym punktem łączącym Wschód i Zachód.
Gordion nosi ślady osadnictwa z wczesnej epoki brązu (około 2500 lat p.n.e.) w leżącej nieopodal wiosce Yassıhöyük. Stałe zamieszkiwanie przez ludzi w starożytnym mieście i wokół niego przez 4500 lat, stawia Gordion wśród rzadko spotykanych obszarów z najdłuższą na świecie historią ciągłego osadnictwa. Atrakcyjność tego miejsca dla różnych cywilizacji można przypisać kilku czynnikom, m.in. strategicznemu położeniu wzdłuż ważnych szlaków handlowych w całej Anatolii, łatwemu dostępowi do obfitych źródeł wody z rzeki Sangarios (dzisiejsza Sakarya) oraz rozległym żyznym ziemiom, które nadawały się do uprawy.
Spoglądając na historię Gordionu
Gordion znany jest głównie jako polityczna i kulturalna stolica Frygii, która powstała wraz z upadkiem Imperium Hetytów w XII wieku p.n.e. Miejsce to odgrywa więc szczególną rolę w historii tej cywilizacji. Frygowie osiedlili się w rozległym regionie na ziemiach Anatolii, obejmującym dzisiejsze prowincje Ankara, Afyonkarahisar, Eskişehir i Kütahya. Dolina Frygijska to kraina o własnym, niepowtarzalnym charakterze, z ciekawymi formami skalnymi oraz starożytnymi ruinami, noszącymi ślady dawnej cywilizacji. Dzięki Szlakowi Frygijskiemu turyści mogą podążać śladami Frygów w ich dawnej ojczyźnie.
Najbardziej znaczący ślad w krajobrazie Gordion pozostawiły monumentalne budowle z okresu frygijskiego. Budynki wczesnofrygijskiej cytadeli i tumulusów (grobowców) władców do dziś zachowały swój pierwotnie zamierzony zamysł: pokazują nadal niesamowitą moc i autorytet elity frygijskiej. W tym okresie miejsce to znajdowało się pod panowaniem króla Midasa, według mitologii przeklętego „złotym dotykiem”. Wielki Tumulus, czyli grobowiec króla Midasa w Gordion jest trzecim co do wielkości kompleksem grobowcowym, a znajdująca się w nim komora grobowa jest najstarszą, zachowaną drewnianą budowlą na świecie.
Z Gordionem jest także ściśle związana historia węzła gordyjskiego opisywana przez wielu starożytnych historyków. Dawna przepowiednia głosiła, że węzeł ten miał zostać rozwiązany dopiero przez przyszłego zdobywcę Azji. Wkrótce do miasta przybył Aleksander Wielki, który po nieudanych próbach rozwiązania węzła, przeciął go swoim mieczem.
Znakomicie zachowane fortyfikacje i monumentalne budynki w pobliżu Gordionu oferują dziś niesamowitą podróż w czasie przez historię Frygii. Podobnie fascynujące eksponaty z wykopalisk posiada Muzeum Gordionu, gdzie zobaczyć można chronologicznie uporządkowaną ekspozycję, reprezentującą każdy okres wraz charakterystycznymi dla niego znaleziskami. Wśród zgromadzonych zabytków znajdziemy ręcznie wytwarzaną ceramikę z wczesnej epoki żelaza, żelazne narzędzia z wczesnego okresu frygijskiego oraz starożytne wyroby ceramiczne i inne eksponaty importowane z różnych części świata. Odwiedzający mogą również obejrzeć przykłady pieczęci i monet, które zostały odnalezione w Gordionie.
Obiekty dziedzictwa kulturowego Turcji na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO
- Park Narodowy Göreme i zabytki sztuki naskalnej w Kapadocji
- Wielki Meczet i szpital w Divriği
- Zabytkowe dzielnice Stambułu
- Hattusas
- Nemrut Dagi
- Hierapolis-Pamukkale
- Ksantos-Letoön
- Miasto Safranbolu
- Troja – stanowisko archeologiczne
- Zespół zabytkowy z meczetem Selimiye w Edirne
- Çatalhöyük
- Bursa i Cumalıkızık: kolebka imperium osmańskiego
- Krajobraz kulturowy – świadectwo różnych epok w Pergamonie
- Cytadela Diyarbakir i ogrody Havsel – krajobraz kulturowy
- Efez
- Stanowisko archeologiczne Ani
- Afrodyzja
- Göbekli Tepe
- Tell w Arslantepe
- Gordion
- Drewniane hipostylowe meczety średniowiecznej Anatolii
Zuzanna Karasiewicz – Junior PR Account Executive
