Geografia

Położenie 
Administracyjnie gmina Nakło położona jest w zachodniej części województwa kujawsko-pomorskiego, w powiecie nakielskim. Zgodnie z podziałem fizycznogeograficznym, jej północna część leży na wysoczyźnie Pojezierza Krajeńskiego, południową zajmuje rozległa Pradolina Toruńsko-Eberswaldzka.
Przez gminę przebiegają główne szlaki komunikacyjne: droga krajowa Nr 10 (Szczecin – Płońsk), droga wojewódzka Nr 241 (Wągrowiec – Sępólno Krajeńskie), węzeł kolejowy Szczecin – Piła – Bydgoszcz – Warszawa oraz trakt wodny Noteć – Kanał Bydgoski.
Nakło jest gminą miejsko-wiejską, obejmującą obszar o powierzchni 187 km2. W strukturze użytkowania gruntów dominują użytki rolne (124 km2), lasy zajmują niemal 19% powierzchni (35 km2). Gminę zamieszkuje 32090 osób, z czego 19409 przypada na miasto. Gęstość zaludnienia wynosi 172 os./km2.

Rzeźba terenu i budowa geologiczna
Obszar gminy jest zróżnicowany pod względem występowania form i ich genezy. Północną część stanowi wysoczyzna morenowa falista z szeregiem osadów i form polodowcowych. Zbudowana jest ona z gliny zwałowej i lokalnie występujących piasków, żwirów i głazów lodowcowych. Licznie występują zagłębienia wytopiskowe wypełnione stale lub okresowo wodą. Południowa część gminy zajęta jest przez pokrytą torfami Pradolinę Toruńsko-Ebesrwaldzką, będącą niegdyś szlakiem odpływu wód lodowcowo-rzecznych na zachód. Jej szerokość w zachodniej części gminy wynosi ok. 3,5 km, zwężając się pod Nakłem do 2 km. Na wschód od Nakła ulega ona ponownemu poszerzeniu do 5 km.

Zasoby wodne
Główną osią hydrograficzną gminy jest Noteć. Do miejsca połączenia z Kanałem Bydgoskim ma ona naturalny, meandrujący charakter i płynie w północno-zachodnim kierunku w stopniowo rozszerzającej się dolinie. Od Nakła staje się rzeką żeglowną i biegnie równoleżnikowo ku zachodniej granicy gminy. Doliny Noteci i kanału są miejscem szeroko rozwiniętej gospodarki łąkowej z systemem rowów odwadniających.
Przez gminę przebiega także kilka mniejszych cieków: Śleska, Rokitka i Kolczatka. Naturalnymi zbiornikami wodnymi są występujące w rejonie Trzeciewnicy, Karnówka, Suchar i Ślesina oczka wodne. Antropogeniczne pochodzenie mają stawy rybne w Ślesinie i Występie.

Gleby
 W północnej części gminy, na występujących tu glinach zwałowych wykształciły się gleby brunatne właściwe typowe zaliczane do najwyższych klas bonitacyjnych. Dzięki temu jest to obszar intensywnie użytkowany rolniczo. Pradolina pokryta jest przez gleby hydrogeniczne, głównie torfowe torfowisk niskich i torfowo-mułowe. Erozyjno-akumulacyjne terasy zbudowane są głównie z piasków luźnych i gliniastych, na których wykształciły się gleby brunatne wyługowane i kwaśne typowe.

Roślinność
Lasy i zadrzewienia zajmują 18,7% powierzchni gminy i skupiają się głównie w jej południowej części, gdzie występują zwarte kompleksy monokultur sosnowych. Poza sosną, w ich drzewostanie występują pojedyncze dęby szypułkowe i bezszypułkowe, brzoza brodawkowata i rosnący na bardziej wilgotnych terenach świerk pospolity.
Obszar pradoliny zajęty jest przez torfowiska niskie pokryte zalewowymi łąkami i trzcinowiskami. Najcenniejszą część dna doliny objęto ochroną prawną w formie rezerwatu przyrody „Łąki Ślesińskie”. Występuje tu bagienny las mieszany, ols i ols jesionowy oraz dobrze wykształcony ols porzeczkowy, a także zarośla brzozy niskiej, porośnięte częściowo wierzbą szarą.
Ubogi w duże kompleksy leśne krajobraz Wysoczyzny Krajeńskiej urozmaicają zadrzewienia śródpolne, które korzystnie wpływają na równowagę biologiczną ekosystemów polnych.
Szatę roślinną gminy Nakło wzbogacają dwa parki miejskie i zabytkowe parki wiejskie w Chrząstowie, Gumnowicach, Karnówku, Małocinie, Minikowie, Olszewce, Ślesinie, Sucharach i Potulicach. Dominują w nich drzewa i krzewy liściaste, głównie klon pospolity, klon jawor, lipa drobno i szerokolistna, dąb szypułkowy i bezszypułkowy, topola biała i topola czarna oraz wiąz szypułkowy.(pw)