27 lipca mija 425 rocznica śmierci jednego z największych i najwybitniejszych polskich biblistów, niezwykłego tłumacza Pisma Świętego na język polski – jezuity, księdza Jakuba Wujka.
Jakub Wujek był wybitnym teologiem oraz utalentowanym literatem i jednym z pierwszych Polaków, którzy wstąpili do Towarzystwa Jezusowego.
Urodził się w 1541 roku w Wągrowcu w zamożnej mieszczańskiej rodzinie. Jego ojciec był piwowarem oraz ławnikiem sądu miejskiego i sędzią prawa magdeburskiego. Dzięki staraniom rodziców i ich zamożności Jakub Wujek otrzymał gruntowne wykształcenie. Uczęszczał do przyklasztornej szkoły cysterskiej w Wągrowcu, następnie uczył się w Henrykowie i Wrocławiu.. Studia podjął w Krakowie. Po ukończeniu nauki w Krakowie jego protektor – biskup chełmski wysłał Jakuba na studia do Wiednia, gdzie uzyskał tytuł magistra filozofii.
W wieku 24 lat wstąpił do nowicjatu Towarzystwa Jezusowego w Rzymie, a trzy lata później złożył śluby wieczyste i przyjął święcenia kapłańskie. Po powrocie z Rzymu przebywał w kolegium w Pułtusku gdzie nauczał retoryki, katechizmu i wykładał Ewangelie. W 1567 roku został mianowany kaznodzieją kolegiaty pułtuskiej oraz wicedyrektorem i prokuratorem domu zakonnego. Z powodu złego stanu zdrowia i wybuchu zarazy został odesłany na rekonwalescencję do rodzinnego Wągrowca. W Wągrowcu głosił liczne kazania. Jeździł również z naukami do Poznania, do którego przeniósł się na stałe by stworzyć przy kościele św. Marii Magdaleny kolegium jezuickie.
W 1578 roku Wujek otrzymał nominację na rektora kolegium jezuickiego w Wilnie. W sierpniu 1579 roku udał się jako misjonarz i kaznodzieja do Siedmiogrodu. Od 1584 roku gromadził warsztat naukowy do rozpoczęcia prac nad tłumaczeniem Biblii. Od 1584 roku przebywał w kolegiach w Krakowie, Poznaniu i Braniewie. Po uzyskaniu zgody od papieża Grzegorza XIII, rozpoczął tłumaczenie Pisma Świętego, zajęło mu to przeszło 10 lat. Był do tego doskonale przygotowany. Znał biegle łacinę , grekę, hebrajski i niemiecki. Posiadał szeroką wiedzę o języku i wpływach kulturowych na różnych obszarach językowych. Był bardzo skrupulatny i dokładny.
Jako pierwsze tłumaczył fragmenty Świętej Kingi, następnie przetłumaczył cały Nowy Testament i napisał do niego przedmowę. W 1594 roku wydano drukiem Psałterz oraz drugie wydanie Nowego Testamentu.
Wydania całości Biblii nie doczekał. Ksiądz Jakub Wujek zmarł 27 lipca 1597 roku i został pochowany w podziemiach kościoła św. Barbary w Krakowie, przy bazylice Mariackiej.
Biblia w przekładzie ks. Jakuba Wujka ukazała się drukiem już po jego śmierci – 25 sierpnia 1599 roku. Opatrzona została dedykacją króla Zygmunta III Wazy oraz listem polecającym prymasa Karnkowskiego.
W czasie swojego pracowitego życia napisał i wydał ponad 30 publikacji. Jednak jego największym dziełem było przetłumaczenie na język polski całej Biblii.
Biblia księdza Wujka pełniła w Polsce rolę tłumaczenia kanonicznego przez przeszło 360 lat. Zastąpiła ją dopiero w 1965 roku Biblia Tysiąclecia.
Według danych z września 2021 roku Biblia była przetłumaczona na 3495 języków, będących językami ojczystymi blisko 97% ludności świata.
Autor: Katarzyna Hass – Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna w Nakle nad Notecią
