W dwunastej odsłonie Narodowego Czytania wszyscy przypomnimy sobie najbardziej znaną powieść Elizy Orzeszkowej – „Nad Niemnem”. Autorka napisała ją w latach 1886-1887. Początkowo była publikowana w odcinkach na łamach „Tygodnika Ilustrowanego”. W postaci książki ukazała się nakładem wydawnictwa Gebethner i Wolff w 1888 roku. Recenzenci przyjęli ją bardzo entuzjastycznie. „Nad Niemnem” cieszyło się uznaniem i popularnością. Sama Orzeszkowa uznała powieść za „swój największy triumf”.
Pisarka w swojej książce zabiera czytelników nad Niemen, który jest głównym świadkiem walk i śmierci powstańców styczniowych oraz założenia rodu przez Jana i Cecylię . Ich grobowiec to symbol prapoczątków rodu Bohatyrowiczów, to także symbol ciągłości tradycji i historii, element, który jednoczy kolejne pokolenia. Książka przedstawia również ród Korczyńskich. Obie rodziny dzieli pochodzenie i status społeczny. Zryw niepodległościowy powoduje jednak, że oba rody stają ramie w ramię by odzyskać utraconą niepodległość. Ci z nich, którzy zapłacili za ten zryw życiem zostają złożeni w zbiorowej mogile, mogile będącej symbolem śmierci ale także odrodzenia, symbolem jedności narodowej i rodowej.
Rytm powieści wyznacza przyroda i zachodzące w niej zmiany. I tak jak w przyrodzie zmieniają się pory roku , tak w życiu obu rodzin następują zmiany. Na ich wybory często ma wpływ czas przeszły , który splótł w jedną historię oba rody.
Bohatyrowicze istnieją do dzisiaj na grodzieńszczyźnie. Można tam zobaczyć grób Jana i Cecylii oraz w pobliskim lesie mogiłę powstańców styczniowych.
Autor: Katarzyna Hass Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna w Nakle nad Notecią – Filia w Paterku
