Praca jako metoda resocjalizacji
Praca stanowi jedną z podstawowych działalności człowieka. Nadaje ona sens ludzkiej egzystencji, pozwala zapewnić materialne środki do życia, daje poczucie bezpieczeństwa, umożliwia samorealizację, zaspokaja potrzebę przynależności, a także szacunku i uznania oraz daje możliwość samorealizacji. Analizując aktywność zawodową człowieka z tej właśnie perspektywy, bezrobocie i bierność stanowić może wysoce negatywne zjawisko, finalnie prowadzące do demoralizacji. Zakładając, że dominujące znaczenie ma funkcja poprawcza kary pozbawienia wolności, a zatem wychowania skazanego to praca będzie stanowić istotny czynnik tego procesu. Odbywanie kary pozbawienia wolności nie stanowi ostatecznego rozwiązania, gdyż po jej odbyciu jednostka wraca do społeczeństwa, dlatego okres izolacji winien być optymalnie wykorzystany i służyć wyposażeniu skazanego w środki niezbędne do możliwości podjęcia próby bezkolizyjnego życia w społeczeństwie z realnym respektowaniem norm i zasad panujących w otwartym środowisku. Praca jako metoda resocjalizacji wyrabiać ma u więźnia umiejętność i potrzebę pracy, a także stanowi zaplanowany i celowy rodzaj działalności wychowawczej, dążący do zmian w osobowości jednostki.
Związek bezrobocia z przestępczością
Związek ten jak się okazuje jest dość istotny, dlatego podejmowanie działań sprzyjających jego niwelowaniu może przynieść oczekiwane rezultaty w spadku powrotności do przestępstwa. Osoby bezrobotne często popełniają przestępstwa celem zaspokojenia podstawowych potrzeb materialnych, a także stanowić to może wynik frustracji i złości wynikający z ograniczonego wachlarza możliwości poradzenia sobie w sposób konstruktywny. Przegląd literatury przedmiotu wskazuje na pozytywny związek między bezrobociem a przestępczością przeciwko mieniu. Umożliwienie pracy i przygotowanie do optymalnego, w tym skutecznego funkcjonowania na rynku pracy stanowi jedną z głównych form oddziaływań penitencjarnych. Co więcej badania wskazują na fakt, iż znalezienie pracy po odbyciu kary pozbawienia wolności zmniejsza ryzyko powrotu do przestępstwa i stanowić może istotny element zapobiegający recydywie. Istnieją także bariery, mianowicie osoba z doświadczeniem w postaci pobytu za murami więziennie może borykać się z procesem stygmatyzacji i nie być w pełni atrakcyjnym kandydatem do zatrudnienia. Cena popełnionych w życiu błędów, rozumianych tu jako wejście w konflikt z prawem w takim stopniu, który wymaga odbycia wyroku w więzieniu, może okazać się wysoka, ale nie powinna zniechęcać do podejmowania aktywnych działań w obszarze zawodowym. Służba Więzienna realizując jedno ze swoich podstawowych zadań jakim jest prowadzenie procesu resocjalizacji wobec osób znajdujących się w zakładach karnych wykorzystuje także oprócz zatrudnienia, realizację kursów zawodowych. To jedno z istotnych narzędzi przygotowujących skazanego jako potencjalnego pracownika także po opuszczeniu murów więzienia. Ukończenie kursów zawodowych daje możliwość poszerzenia kwalifikacji więźniów, a niejednokrotnie stanowi także stawianie pierwszych kroków w budowaniu tożsamości pracownika wśród osadzonych.
Gdzie pracują więźniowie z Zakładu Karnego w Potulicach?
Skazani zatrudniani są zarówno na rzecz zakładu karnego oraz na rzecz kontrahentów zewnętrznych. Łącznie zatrudnionych jest 517 skazanych na dzień 31.10.2021r. Obecnie w potulickiej jednostce penitencjarnej przebywa 977 skazanych. Realna powszechność zatrudnienia wynosi 91,99%, co oznacza, że spośród więźniów zdolnych do podjęcia pracy właśnie taki odsetek znalazł zatrudnienie. Niektórzy z osadzonych oczekują dopiero na konsultację u lekarza medycyny pracy, który oceni ich zdolność do podjęcia pracy na danym stanowisku. Za murami więzienia przebywają także skazani w wieku senioralnym, będący już emerytami, skazani o różnym nasileniu problemów zdrowia fizycznego, które pretenduje ich do otrzymywania renty, przebywający na leczeniu w oddziale szpitalymh, a także osadzeni, przebywający etapowo, finalnie transportowani do jednostek docelowych, gdzie będą mogli być kandydatami do zatrudnienia. Życie w więzieniu wbrew pozorom nie oznacza stagnacji, a szereg podejmowanych inicjatyw wpisujących się w proces resocjalizacji, bądź będących wynikiem realizacji czynności transportowych wzmaga więzienny ruch. Obecnie zatrudnionych na rzecz Zakładu Karnego w Potulicach jest łącznie 317osadzonych (w tym 100 odpłatnie), natomiast na rzecz kontrahentów zewnętrznych liczba ta wynosi 189. Skazani odbywający karę w Zakładzie Karnym w Potulicach pracują w hali Hjort Knudsen Polen Spółka z o.o, w przedsiębiorstwie MTB Trzebińscy, w Nadleśnictwie Szubin, w firmie Staplery.pl, w firmie Nowak z siedzibą w Nakle nad Notecią, w firmie Girder Sp. z o.o. oraz w PPM Pomet Wronki. Zatrudnienie to jest odpłatne. Skazani wykonują także pracę nieodpłatną na rzecz jednostki penitencjarnej oraz na rzecz Izby Administracji Skarbowej w Bydgoszczy.
Wynagrodzenie osadzonych
Skazani dzięki otrzymywaniu wynagrodzenia za swoją pracę zmniejszą koszt swojego utrzymania, mogą wywiązywać się z ciążących na nich zobowiązaniach finansowych czy wspierać materialnie swoje rodziny. Należne skazanemu wynagrodzenie podlega obowiązkowym potrąceniom: składka na ubezpieczenia społeczne (emerytowe, rentowe), 7% wynagrodzenia przekazywane jest na Fundusz Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej, 45% wynagrodzenia przekazane zostaje na Fundusz Aktywizacji Zawodowej Skazanych oraz Rozwoju Przywięziennych Zakładów Pracy. Od przypadającego wynagrodzenia odlicza się także zaliczkę na podatek dochodowy od osób fizycznych. Od pozostałego wynagrodzenia do 40 % mogą stanowić zajęcia komornicze (np. alimenty). Natomiast z reszty 50%, ale nie więcej niż 4% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia przekazane zostaje na konto tzw. „akumulacji” czyli gromadzenie środków do przekazania skazanemu w chwili zwolnienia z zakładu karnego. Środki te odkłada się do kwoty jednego miesięcznego wynagrodzenia pracowników. Reszta stanowi środki do dyspozycji osadzonego.
Korzyści dla społeczeństwa
Praca więźniów zmniejsza koszty jego utrzymania, stanowi pewną formę zadośćuczynienia pokrzywdzonym, a także w pewnym sensie stanowi wsparcie dla rodzin skazanych, a finalnie i ich samych, chociażby poprzez poczucie sprawczości, zmniejszanie kwot zadłużeń, posiadania określonych środków finansowych (do kwoty jednego miesięcznego wynagrodzenia pracowników), pozwalających nie nadwyrężać wydolności finansowej swojej rodziny kiedy ostatni dzień w izolacji więziennej skazanego staje się faktem. Ponadto rozszerzanie wachlarzu umiejętności osadzonych, budowanie nawyku pracy, ukazywanie korzyści płynących ze stałego, systematycznego zatrudnienia i pełnia roli pracownika wpływa na zwiększenie szansy podjęcia zatrudnienia w warunkach wolnościowych, tym samym wpływając na optymalizację procesu powrotu do społeczeństwa po odbyciu zasądzonej kary pozbawienia wolności.
Więcej o programie „Praca dla więźniów”
https://www.sw.gov.pl/dzial/program-pracy-wiezniow
Tekst: ppor. Justyna Sejdowska-Szrajber
Zdjęcie: sierż. sztab. Dariusz Kwaśniewski
